पोस्ट नं 276

 पोस्ट नं 276 
*************************
बुद्ध आणि त्यांचा धम्म~
लेखक: डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर
*************************
सहावा खंड- बुद्ध आणि त्यांचे समकालीन
Book VI- He and His Contemporaries
*************************
भाग दुसरा- बुद्धांचे विरोधक व शत्रू
Part II- His Enemies
*************************
7. ब्राम्हण आणि तथागत बुद्ध (ii) 
Brahmins and the Buddha
*************************
(7. ii)

1) द्रोण नामक एक ब्राम्हण तथागतांजवळ गेला आणि त्याने त्यांना अभिवादन केले. कुशल समाचार विचारुन तो त्यांच्याजवळ बसला. असे बसल्यावर द्रोण तथागतांना म्हणाला,

2) "श्रमण गौतम! मी असे ऐकले आहे की, तथागत वयोवृद्ध आदरणीय ब्राम्हणांना अभिवादन करीत नाही, उभे राहात नाहीत किंवा आसनही देत नाहीत."

3) "श्रमण गौतम! हे खरे आहे काय की, आपण असे करता? तसे असेल तर ते बरे नव्हे."

4) "हे द्रोण, तू स्वतः ब्राम्हण असल्याचे जाहीरपणे म्हणत नाहीस काय?"

5) "श्रमण गौतम! कुणाच्या बाबतीत खरे बोलताना जर म्हटले की, कुलशीलवान मातापित्यांपासून त्यांचा जन्म झाला, पूर्वीच्या सात पिढ्यांपर्यत त्यांचे कुल पवित्र आणि निष्कलंक होते, त्याचा जन्म निर्दोष होता, अभ्यासू, वेदमंत्रज्ञ, अक्षर आणि प्रभेदासह तीन वेदांत तो पारंगत होता, तसेच शब्दशास्त्रकुशल व विश्वतत्त्वज्ञ असा तो होता, तर श्रमण गौतम! माझ्या बाबतीत हे संपूर्णपणे यथातथ्य ठरेल. कारण माझा जन्म, माझे कुलशील इत्यादी हे असे आहे."

6) "द्रोण! जे प्राचीन मंत्रनिर्माते, मंत्रउद्गाते ब्राम्हणऋषी होते, ज्यांना आपल्या मंत्राची प्रत्येक ओळ, वाक्य व शब्द अक्षरशः ज्ञात होता; उदाहरणार्थ: अठ्ठक, वामक, वामदेव, विश्वामित्र, जमदग्नी, अंगीरस, भारद्वाज, त्यांनी असे म्हटले आहे की, ब्राम्हण पाच प्रकारचे असू शकतात, ब्रम्हसदृश, देवसदृश, बंधनयुक्त, बंधनभंजक व जातिभ्रष्ट. द्रोणा, ह्या पाचांपैकी तू कोणत्या प्रकारचा ब्राम्हण आहेस?"

7) "श्रमण गौतम! आम्हाला हे ब्राम्हणांचे पाच प्रकार माहीत नाहीत. तरी पण आम्हाला माहीत आहे की, आम्ही ब्राम्हण आहोत. आपण आम्हाला धर्मोपदेश करावा म्हणजे मला हे पाच प्रकार समजतील."

8). "ब्राम्हणा, तर मी सांगतो. तू ते लक्ष देऊन ऐक."

9) "ठीक आहे," तो बोलला. आणि मग तथागत सांगू लागले,

10) "द्रोण! ब्राम्हण ब्रम्हसदृश केव्हा होतो?"

11) "हे द्रोण, एखादा ब्राम्हण कुलशीलवान मातापित्यांपासून जन्म घेतो. सात पूर्व पिढ्यापांसून त्याला पावित्र्याचा वारसा प्राप्त झालेला असतो. जन्माच्या दृष्टीने तो सर्वथा निर्दोष असतो. अठ्ठेचाळीस वर्षे ब्रम्हचर्याचे तो पालन करतो आणि आचार्यांनी शिक्षण दिल्याबद्दल अधर्मानुसार नव्हे तर धर्मानुसार त्यांची दक्षिणा पूर्ण करण्याबद्दल तो झटतो."

12) "आणि द्रोण! धर्मानुसारी म्हणजे काय? तर शेतकरी, व्यापारी, गुराखी, धनुर्धर, राजसेवक, किंवा दुसरा कोणताही व्यावसायिक न होता, भिक्षापात्राचा तिरस्कार न करीता फक्त भिक्षा मागून तो आपली उपजीविका करतो."

13) "तो आपली गुरुदक्षिणा देऊन टाकतो. श्मश्रुशीर्षांचे मुंडन करतो. काषायवस्त्रे परिधान करतो आणि गृहहीन जीवनासाठी गृहत्याग करतो."

14) "आणि असे केल्यावर एका, दुसऱ्या, तिसऱ्या, चौथ्या, उर्ध्व, अधर अशा सर्व दिशांत मैत्रीयुक्त, दूरगामी, व्यापक तसेच असीमीत वृत्तीने आणि घृणा किंवा कुविचाराविना तो संचार करीत राहतो."

15) "आणि असे केल्यावर तो करुणायुक्त वृत्तीने विहार करतो. एका, दुसऱ्या, तिसऱ्या, चौथ्या, ऊर्ध्व, अधर अशा सर्व दिशांना तो करुणेने सर्वत्र दूरगामी, व्यापक, असीमित वृत्तीने आणि घृणा किंवा कुविचाराविना तो सर्वत्र संचार करीत राहतो."

16) "अशा प्रकारे ह्या चार ब्रम्हविहारांत विहार करुन मृत्यूनंतर देहविच्छेद झाल्यानंतर तो हितकर ब्रम्हलोकात उदय पावतो. हे द्रोण! अशा प्रकारे ब्राम्हण ब्रम्हसदृश होतो."

17) "द्रोण! ब्राम्हण देवसदृश कसा होतो?"

18) "द्रोण! अशाच प्रकारच्या सुजात आणि सुचरित ब्राम्हणाचे उदाहरण घेऊ. तो शेती, व्यापार इत्यादी मार्गांनी आपली उपजीविका न करता भिक्षा मागून जीवन व्यतीत करतो. तो आपली गुरुदक्षिणा चुकती करतो. आणि अधर्मानुसार नव्हे तर धर्मानुसार पत्नीचा स्वीकार करतो."

19) "इथे धर्मानुसार म्हणजे तरी काय? तर क्रयविक्रयाने प्राप्त न करता जिच्या हातावर विधियुक्त उदक घातले गेले आहे अशाच ब्राम्हणीचा तो स्वीकार करतो. ब्राम्हणीकडे जातो. अंत्यज, व्याध, वेळु कारागीर, रथकार किंवा आदिवासी ह्यांच्या कन्यकांकडे नव्हे. किंवा सन्तानवती, स्तनापानक्षम किंवा ऋतु प्राप्त न झालेल्या कन्यकांकडेही नव्हे."

20) "द्रोण! तो गर्भवती कन्येकडे का जात नाही? तर तसे केल्यास होणारी संतती कलंकित ठरेल. तो स्तनपानक्षम कन्येकडे का जात नाही? तर त्यामुळे संततीचे स्तनपान अपवित्र होईल."

21) "आणि जी ऋतुस्नात नाही त्या कन्येकडे तो का जात नाही? हे द्रोण जर तो अशा कन्येकडे गेला तर कामतृप्ती, क्रीडा अथवा सौख्य ह्यांचे निधान न होता केवळ सन्तानोत्पतीचे साधन एवढेच त्या ब्राम्हणीला महत्व उरेल."

22) "आणि वैवाहिक जीवनात त्याला संतानप्राप्ती झाली तर तो मुंडन करुन घेतो आणि पुढे वाटचाल करतो...."

**********************
For English: See the link in comment section

*************************
क्रमश: .....
रोज वाचा, "बुद्ध आणि त्यांचा धम्म"
पुढील भागात:
*७. ब्राम्हण आणि तथागत बुद्ध (iii)*
*************************