पोस्ट नं 260

 पोस्ट नं 260 
*************************
बुद्ध आणि त्यांचा धम्म~
लेखक: डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर
*************************
पाचवा खंड- संघ
Book V- The Sangh
*************************
भाग पाचवा- उपासकांसाठी विनय
Part V- Vinaya for the Laity
*************************
2. गृहस्थासाठी विनय 
Vinaya for the Householder
*************************

याविषयीचे बुद्धांचे विचार सिगालासोबतचे त्यांचे संभाषण व त्याला दिलेल्या प्रवचनात आढळून येतात. (सिगालोवाद सुत्त)

1) एकदा भगवान राजगृह येथील वेळूवनातील निवासात जेथे खारींना दाणे देतात तेथे विहार करीत होते.

2) त्यावेळी एका गृहस्थाचा *सिगाल* नावाचा तरुण पुत्र प्रातःकाळी उठून राजगृहाच्या बाहेर गेला आणि ओल्या केसांनी आणि कपड्यांनी वर हात जोडून पूर्व, पश्चिम, दक्षिण, उत्तर, उर्ध्व, अधर अशा रीतीने आकाश-पृथ्वीच्या सर्व दिशांची पूजा करू लागला.

3) त्याच वेळी सकाळी भगवंतानी चीवर परिधान करुन, चीवर व भिक्षापात्र घेऊन राजगृहात भिक्षेसाठी प्रवेश केला. अष्टदिशांची पूजा करणारा सियाल त्यांच्या दृष्टीस पडला आणि त्यांनी विचारले, *"तू अष्टदिशांची पूजा का करीत आहेस?"*

4) त्यावर सिगालने उत्तर दिले, "माझे वडील मृत्यूशय्येवर असताना मला म्हणाले, "मुला, तू आ्काश पृथ्वीच्या सर्व दिशांची पूजा करीत जा." वडीलांच्या आज्ञेचा मान राखण्यासाठी, भगवान, मी अशा रीतीने पूजा करीत आहे."

5) तथागतांनी त्याला विचारले, *"व्यवहारी माणसाचा हा धर्म कसा ठरतो?"* सिगालने उत्तर दिले, "याशिवाय व्यवहारी माणसाचा कोणता धर्म असणार? आणि जर असेल तर तो तथागतांनी मला सांगावा."

6) *"तरुण गृहस्था, नीट ऐक; मी तुला व्यवहारी माणसाचा धर्म सांगतो."* तरुण सिगाल म्हणाला, "ठिक आहे." मग भगवंत म्हणाले:

7) "माणसाच्या धर्माने माणसाला दुर्वर्तनापासून परावृत्त होण्यास शिकवले पाहिजे. *जीवहत्या करणे, न दिलेले बलात्काराने घेणे, व्यभिचार करणे आणि असत्य बोलणे,* हे चार दुर्गूण त्याने टाळले पाहिजेत." (A religion, to be a religion of man, must teach him to shun bad conduct.)

8). "सिगाला, हे लक्षात ठेव की, पापकर्मे ही पक्षपातीपणा, शत्रुत्व, मूर्खपणा आणि भय यांमुळे घडतात. यांपैकी कोणताही हेतू त्याच्या कृत्याच्या मागे नसेल तर त्याच्या हातून पापकर्म घडणार नाही."

9) "माणसाच्या धर्माने माणसाला आपल्या संपत्तीची उधळपट्टी करु नये असे शिकवले पाहिजे. मद्यपानाचे व्यसन, अवेळी रस्त्यावरुन भटकत राहणे, जत्रांतून भ्रमण करणे, जुगाराची सवय जडणे, वाईट मित्रांची संगत धरणे आणि आळशी सवयी अंगी लावून घेणे, यांमुळे संपत्तीची धूळधाण होते."

10) "मद्यपानाच्या सवयीने *सहा प्रकारची संकटे* उद्भवतात. संपत्तीचा खराखुरा नाश, वाढती भांडणे, रोगाधीनता, शीलभ्रष्टता, अश्लील वर्तणूक आणि बुद्धीनाश ही ती सहा संकटे होत."

11) "अवेळी रस्यावर भटकण्याने माणूस *सहा प्रकारच्या संकटात पडतो.* ती म्हणजे तो स्वतः, त्याची बायकामुले, कुटुंब आणि त्याची मालमत्ता ही अरक्षित राहतात. त्याप्रमाणेच ज्या गुन्ह्यांचा तपास लागला नाही, त्यासंबंधी त्याचा संशय घेतला जातो. खोट्या अफवा त्याला चिकटतात आणि त्यांना तोंड देण्यात त्याला पुष्कळच त्रास सोसावा लागतो."

12) "जत्रेत भटकल्याने तो *सहा प्रकारच्या संकटांत* सापडतो. ती म्हणजे तो सारखा विचार करीत राहतो की, नाचणे, गाणे, बजावणे, काव्य गायन, झांजा, ढोलकी कुठे वाजत आहेत का?"

13) "जुगाराने मोहित होणाऱ्यावर येणारी *सहा संकटे* म्हणजे, खेळात जिंकला तर त्याचे सहकारी त्याचा द्वेष करतात, हरला तर द्रव्यनाशाबद्दल तो स्वतः शोक करतो. त्याच्याजवळची नगदी संपत्ती व्यर्थ जाते, न्यायालयासमोर त्याच्या शब्दाला किंमत उरत नाही, त्याचे मित्र आणि सहकारी त्याचा तिरस्कार करतात. लग्नासाठी त्याला कोणीच मागणी घालीत नाही. कारण लोक म्हणतात, जुगाऱ्याला बायकोचे पालनपोषण कसचे करता येणार?"

14) "कुसंगतीने *सहा प्रकारची संकटे* ओढवतात. ती म्हणजे त्याला कोणाही जुगारी, व्यभिचारी, दारुबाज, लबाड, पैसेखाऊ आणि हिंसक मनुष्याची मैत्री जडते."

**********************
For English: See the link in comment section

*************************
क्रमश: .....
रोज वाचा, "बुद्ध आणि त्यांचा धम्म"
पुढील भागात:
भाग पाचवा- उपासकासाठी विनय
*२. गृहस्थासाठी विनय (ii)*
*************************