पोस्ट नं 218

 पोस्ट नं 218 
*************************
बुद्ध आणि त्यांचा धम्म~
लेखक: डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर
*************************
चवथा खंड- धर्म (Religion) आणि धम्म
Book IV- Religion and Dhamma
*************************
भाग तिसरा- बौद्ध जीवनमार्ग
Part III- Buddhist Way of Life
*************************
7. प्रज्ञा, न्याय आणि सत्संगती 
On Wisdom, Justice and Good Company
*************************

1) *बुद्धिमान व्हा, न्यायी व्हा, आणि सत्संगती, चांगली संगत धरा.* Be wise, be just and choose good company.

2) *हा बौद्ध जीवनमार्ग आहे*

3) जो मनुष्य काय वर्ज्य करावे, टाळावे हे तुम्हाला दाखवतो, जो तुमच्या दोषांबद्दल तुम्हांला वाक्ताडन करतो आणि जो बुद्धिमान आहे अशा सुजाण माणसाच्या मागून, ज्याप्रमाणे गुप्त धन दाखविणाऱ्या माणसामागून तुम्ही जाता त्याप्रमाणे तुम्ही जात रहा. अशा सत्पुरुषांचे अनुयायित्व हे तुमचे वाईट करणार नाही. भले करील.

4) जो चुकल्यास रागे भरतो; जो शिकवतो, अनुचित करण्याचा प्रतिबंध करतो असा व्यक्ती सुजनांना प्रिय आणि दुर्जनांना अप्रिय वाटतो.

5) पापी आणि नीच मनुष्याची संगत करू नका. सदाचारी लोकांशी मैत्री करा. सर्वोत्तम लोकांशी मैत्री करा.

6) जो धर्मामृताचे सेवन करतो त्याचे मन गंभीर असते आणि जीवन सुखी असते. सज्जन हे श्रेष्ठ व्यक्तीने उपदेशिलेल्या धर्माने आनंद पावतात.

7) पाटकार माळी कालव्यातून आपल्या इच्छेप्रमाणे पाण्याला वळण देतो, बाणाकार बाणाला नीट वळवितो, सुतार लाकडाच्या ओंडक्याला वळण देतो, त्याप्रमाणे शहाणे लोक स्वतःला नियमानुसार वागण्याचे वळण देतात.

8). ज्याप्रमाणे भरभक्कम कातळ (Solid Rock) हा वाऱ्याने कंप पावत नाही; त्याप्रमाणे शहाणी माणसे निंदा अथवा स्तुतीने विचलित होत नाहीत.

9) ज्याप्रमाणे खोल आणि स्थिर असलेले तळे शांत दिसते त्याप्रमाणे धम्म श्रवणानंतर शहाणी माणसे शांत, गंभीर बनतात.

10) सत्पुरुष कोणत्याही परिस्थितीत दक्षतेने चालतात. ते इच्छातृप्तीच्या निमित्ताने बोलत नसतात. *सुखाचा स्पर्श होवो अथवा दुःखाचा स्पर्श होवो ते कधीही आनंदाने उन्नत झालेले किंवा निराशेने पछाडलेले दिसत नाहीत.*

11) जोपर्यंत पापाची घडी भरलेली नाही तोपर्यंत मूर्ख माणसाला पाप हे मधासारखे गोड वाटते. परंतु जेव्हा पाप पक्व होते तेव्हा मूर्ख माणसाला दुःखात बुडून जावे लागते.

12) मूर्ख माणसाला आपण पाप, चुकीचे कृत्य केव्हा करीत आहोत हे कळत नाही; परंतु दुष्ट मनुष्य मात्र आपल्याच दुष्कृत्याने अग्नीप्रमाणे जळत असतो.

13) जो जागा आहे त्याला रात्र प्रदीर्घ वाटते. जो थकलेला आहे त्याला एक मैलाचा पल्ला लांबलचक वाटतो. ज्याला धम्माचे ज्ञान नाही अशा मूर्खाला जीवनही प्रदीर्घ वाटते.

14) जीवनप्रवाशाला स्वतःहून श्रेष्ठ किंवा स्वतःच्या योग्यतेची व्यक्ती भेटली नाही तर त्याने निग्रहाने एकलेपणानेच प्रवास करावा. परंतु मूर्खाचा सहवास मात्र कधीही करू नये.

15) ही माझी दौलत, हे माझे पुत्र, ह्या विचाराने मूर्ख मनुष्याला सारखी पीडा होत असते. तो स्वतःचाच स्वामी नसतो; तर मग स्वतःच्या दौलतीचा आणि पुत्रांचा स्वामी तो कसा होणार?

16) मूर्ख ज्या प्रमाणात स्वतःचा मूर्खपणा ओळखतो, त्या प्रमाणात तो शहाणा असतो; परंतु जो मूर्ख स्वतःला शहाणा समजतो तो खरोखर पुरा मूर्ख होय.

17) मूर्ख मनुष्याला आयुष्यभर सत्संगती लाभली तरी ज्याप्रमाणे पळीला आमटीची चव कळत नाही (as little as spoon perceives the taste of soup) त्याप्रमाणे त्याला लाभलेल्या सत्संगतीचे सत्य समजत नाही.

18) बुद्धिमान माणसाला एक पळभर शहाण्या माणसाचा सहवास लाभला तरी ज्याप्रमाणे जिभेला आमटीची चव कळते त्याप्रमाणे त्याला तत्काळ सत्संगतीचे सत्य कळून आल्याशिवाय राहणार नाही.

*************************
For English: See the link in comment section

*************************
क्रमश: .....
रोज वाचा, "बुद्ध आणि त्यांचा धम्म"
पुढील भागात:
*प्रज्ञा, न्याय आणि सत्संगती (ii)*
*************************