पोस्ट नं 175

 पोस्ट नं 175 
*************************
तिसरा खंड- भगवान बुद्धांनी काय शिकविले
Book III- What the Buddha Taught
*************************
भाग चवथा- धम्म म्हणजे काय नाही?
Part IV- What is Not- Dhamma?
5. यज्ञयागावर विश्वास ठेवणे हा धम्म नाही (iii) 
Belief in Soul is not Dhamma
************************

*(१)*

28) "आणि ब्राम्हणहो, त्या यज्ञात बैलांचे बळी दिले गेले नाहीत. बक-यांची, कोंबड्यांची, पुष्ट डुकरांची किंबहुना कोणत्याही सजीव प्राण्याची हिंसा करण्यात आली नाही. यज्ञयूपासाठी झाडे तोडण्यात आली नाहीत. यज्ञभूमीवर पसरविण्यासाठी दर्भाची कापणी झाली नाही. जे दास, दूत आणि कर्मचारी या यज्ञातील कार्यासाठी नेमले होते, त्यांना काम करायला लावण्यासाठी काठी वापरली गेली नाही, की भय दाखविले गेले नाही. आपले काम करताना त्यांच्या डोळ्यातून अश्रू ओघळले नाहीत. ज्याला काम करावेसे वाटले त्याने ते काम केले; ज्याला वाटले नाही त्याने काम केले नाही; ज्याला जे योग्य वाटले ते काम त्याने केले; ज्याला जे योग्य वाटले नाही त्याने ते काम केले नाही. केवळ तूप, तेल, लोणी, दूध, मध आणि साखर यांच्याच आहुतीने तो यज्ञ तडीस गेला."

29) "जर तुम्हांला यज्ञ करावयाचा असेल तर त्या राजा विजेत्यासारखा यज्ञ करा; अन्यथा यज्ञ व्यर्थ आहेत. प्राण्यांचे बळी देणे ही निर्दयता आहे. यज्ञ हा धर्माचा भाग होऊच शकत नाही. जो धर्म जीवहिंसेने तुम्हांला स्वर्गप्राप्ती मिळवून देईन म्हणतो, तो धर्म हीन धर्म आहे."

30) कूटदन्ताने भगवान बुद्धांना प्रश्न केला, "गौतमा! जीवहिंसेपेक्षा अधिक फळ देणारा, अधिक लाभदायक असा दुसरा काही यज्ञाचा प्रकार आहे काय?"

31) "होय, ब्राम्हणा आहे."

32) "असा तो यज्ञ कोणता?"

33) "तो यज्ञ म्हणजे श्रद्धाशील अंतःकरणाने पुढील गोष्टींपासून दूर राहतो: जीवहिंसा, चोरी, कामपूर्तीसाठी मिथ्याचार, असत्य भाषण आणि बेसावधपणाचे मूळ म्हणजे उत्तेजक मद्याचे सेवन, यांपासून परावृत्त होण्याची प्रतिज्ञा करणे हा तो यज्ञ आहे. उदार दान, निरंतर दान, गृहदान आणि उपदेशग्रहण या सर्वांहूनही तो श्रेष्ठ प्रकारचा यज्ञ आहे."

34) गौतमाने असे भाषण केल्यानंतर कूटदंत ब्राम्हण तथागतांना म्हणाला, "श्रमण गौतमा, तुझे शब्द सर्वश्रेष्ठ आहेत."

*(२)*

1) उज्जय नावाचा ब्राम्हण तथागतांना म्हणाला.

2) "गौतमा, यज्ञ स्तुत्य समजतात काय?"

3) "नाही. ब्राम्हणा, मी यज्ञाची स्तुती करीत नसतो. तरीसुद्धा कुठल्याच यज्ञाबद्दल चांगले म्हणत नाही असे नाही. ब्राम्हणा, ज्या ज्या यज्ञामध्ये गोवध करतात, बक-या आणि मेंढरांची कत्तल करतात, कोंबड्या आणि डुकरे कापली जातात आणि विविध प्रकारच्या सजीव प्राण्यांचा नाश होतो, म्हणजे ज्या ज्या यज्ञांत हिंसा घडते ते ते यज्ञ माझ्या मते स्तुतीस पात्र नाहीत."

"असे का ?"

4) "ब्राम्हणा! कारण असल्या हिंसेपासून व हिंसक यज्ञापासून सज्जन अथवा सन्मार्गगामी लोक दूर राहतात."

5) "परंतु हे ब्राम्हणा, ज्या यज्ञात गाईंची हत्या होत नाही आणि सजीव प्राण्यांची हिंसा घडत नाही, असल्या अहिंसक यज्ञाची मी स्तुती करतो. असले यज्ञ म्हणजे उदाहरणार्थ, *प्राचीनकाळापासून रूढ असलेले दानधर्म आणि कुटुंबपरिवाराच्या हितासाठी केलेला त्याग."*

6) "असे का?"

"कारण हे ब्राम्हणा, सज्जन व सन्मार्गी लोक असल्या हिंसारहित यज्ञाच्या समीप जातात."

*(३)*

1) उदायन ब्राम्हणानेही उज्जयाने विचारलेल्या प्रश्नासारखेच प्रश्न तथागताला विचारले.

2) तो म्हणाला, "श्रमण गौतमा, तुम्ही यज्ञाची स्तुती करता काय?" बुद्धांनी उज्जयाला जसे उत्तर दिले, तसेच त्यालाही दिले.

3) बुद्ध म्हणाले, "ऋतूत केलेले योग्य यज्ञ, ज्यात निर्दयता नाही अशा यज्ञाच्या जवळ ज्यांचे डोळ्यावरील या जगातील अज्ञानपटल नाहीसे झालेले आहे असे सत्प्रवृत्त लोक जात असतात. जे काळाच्या व येण्या-जाण्याच्या पलीकडे गेले आहेत, तेही या यज्ञाजवळ जातात. प्रज्ञावान आणि पुण्यशील माणसे सांगतात, यज्ञात अथवा श्रद्धायुक्त कर्मकृत्यात श्रद्धाशील अंतःकरणाने आहुती दिली तर ते याजक पुण्यमार्ग चालू लागतात. अशा श्रेष्ठ मार्गगामी लोकांनी उदाहरणे दिलेल्या आहुतीने देव संतुष्ट होतात. अशा आहुतीने विचारवान माणसे प्रज्ञावान बनतात आणि सर्व दुःखरहित होऊन आनंदमय जगात वावरू लागतात."

*************************
For English: See the link in comment section

*************************
क्रमश: .....
रोज वाचा, "बुद्ध आणि त्यांचा धम्म"
पुढील भागात:
६. काल्पनिक अनुमानावर आधारलेला धम्म, हा धम्म नव्हे
*************************