पोस्ट नं 168

 पोस्ट नं 168 
*************************
तिसरा खंड- भगवान बुद्धांनी काय शिकविले
Book III- What the Buddha Taught
*************************
भाग चवथा- धम्म म्हणजे काय नाही?
Part IV- What is Not- Dhamma?
3. ब्रम्ह-सायुज्यावर आधारित धम्म हा खरा धम्म नव्हे 
Dhamma Based on Union with Brahma is a False Dhamma
************************

1) जेव्हा भगवान बुद्ध आपल्या धम्माचा प्रचार करीत होते, तेव्हा एक सिद्धांत प्रचलित होता. त्यास 'वेदांत' असे म्हणत.

2) या सिद्धांताची तत्त्वे थोडकी आणि सरळ होती:

3) या सर्व विश्वामागे एक सर्वव्यापक (omnipresent) जीवन-तत्व विद्यमान असून त्याला 'ब्रम्ह अथवा ब्रह्मन्' म्हणतात.

4) हे ब्रम्ह एक वास्तविकता आहे.

5) आत्मन् आणि ब्रम्हन् एकच होत.

6) आत्मा आणि ब्रम्हन् एकरूप करण्याने माणसाला मोक्ष मिळतो; हे या सिद्धांताचे दुसरे तत्त्व आहे.

7) आत्मा आणि ब्रम्हन् एकच आहेत, या ज्ञानाने आत्मा ब्रम्हाशी एकरूपता साधतो.

8). आणि आत्म्याला आपण ब्रम्ह आहोत हे ज्ञान होण्यासाठी संसाराचा त्याग करणे आवश्यक आहे.

9) या सिद्धांताला वेदांत म्हणतात.

10) तथागत बुद्धांच्या मनात या सिद्धांताबद्दल आदर नव्हता. त्यांच्या मते या सिद्धांताचा आधार मिथ्या होता. त्याचा काही उपयोग नव्हता आणि त्यामुळे तो स्वीकारण्याजोगा नव्हता.

11) हे आपले मत भगवान बुद्धाने भारद्वाज आणि वासेट्ठ या दोन ब्राम्हणांसमोर झालेल्या संवादात स्पष्ट केले आहे.

12) भगवान बुद्धांचे म्हणणे असे होते की, कोणतीही गोष्ट सत्य म्हणून स्वीकारण्याला तिला काही ना काही प्रमाण असले पाहिजे.

13) प्रमाणाचे 'प्रत्यक्ष' आणि 'अनुमान' असे दोन प्रकार आहेत. (perception and inference)

14) भगवान बुद्धांचा प्रश्न असा होता, "कोणी ब्रम्ह प्रत्यक्ष अनुभवले आहे काय? तू ब्रम्ह पाहिले आहेस काय? तू ब्रम्हाबरोबर बोलला, संवाद केला आहेस काय? तुला ब्रम्हाचा वास आला आहे काय?"

15) वासेट्ठाने उत्तर दिले, "नाही."

16) ब्रम्हाच्या अस्तित्वाचे दुसरे प्रमाण अनुमानाचे. ते त्याचे अस्तित्व सिद्ध करण्यास अपुरे आहे.

17) भगवान बुद्धाने प्रश्न केला, "कोणत्या एका गोष्टीच्या होण्यावरून आम्ही ब्रम्हाचे असणे (अस्तित्व) अनुमानायचे?" याचेही उत्तर मिळाले नाही.

18) काही लोक म्हणतात की, वस्तू अदृश्य असूनही तिला अस्तित्व असते. म्हणून ते म्हणतात की, ब्रम्ह अदृश्य असले तरी त्याला अस्तित्व आहे.

19) हे एक ढोबळ विधान असून ते असंभवाला स्थापन करण्यासाठी केलेले आहे.

20) तरीसुद्धा तर्कासाठी हे मान्य करूया की, वस्तू अदृश्य असली तरी तिला अस्तित्व असते.

21) ह्याचे उत्तम उदाहरण म्हणजे वीज (electricity) हे आहे. वीज अदृश्य असूनही तिला अस्तित्व आहे.

22) परंतु हा तर्कही पर्याप्त नाही.

23) अदृश्य वस्तूनेही आपले अस्तित्व दुसऱ्या कोणत्या तरी रूपाने प्रकट करणे जरूर आहे. तेव्हाच तिची वास्तविकता मान्य होऊ शकते.

24) परंतु जर अदृश्य वस्तू दुसऱ्या कोणत्याही रूपाने आपले अस्तित्व प्रकट करू शकत नसेल तर तिची वास्तविकता मान्य होऊ शकणार नाही.

*************************
For English: See the link in comment section

*************************
क्रमश: .....
रोज वाचा, "बुद्ध आणि त्यांचा धम्म"
पुढील भागात:
३. ब्रम्ह- सायुज्यावर आधारीत धर्म हा खरा धम्म नाही (ii)
*************************