पोस्ट नं 158

 पोस्ट नं 158 
*************************
तिसरा खंड- भगवान बुद्धांनी काय शिकविले
Book III- What the Buddha Taught
*************************
भाग तिसरा- धम्म म्हणजे काय?
Part III- What is Dhamma?
3. निब्बाण प्राप्त करणे हा धम्म आहे (iv) 
To Live in Nibbana is Dhamma
**************************

49) निब्बाण या शब्दाच्या ठिकाणी वरील अर्थ नाही. *निब्बाण म्हणजे धम्ममार्गांवर वाटचाल करता येईल इतका पुरेसा आपल्या प्रवृत्तीवर ताबा असणे.* (enough control over passion) यापेक्षा निब्बाण शब्दात अधिक अर्थ अभिप्रेत नव्हता.

50) *निब्बाण हा निर्दोष, सदाचारी जीवनाला (righteous life) प्रतिशब्द आहे* हे बुद्धाने राधला एके ठिकाणी स्पष्ट करून सांगितले आहे.

51) एकदा स्थविर राध तथागतांकडे गेला. तथागतांना आभिवादन केल्यावर त्यांच्या समीप बसून त्याने विचारले, "भगवान, निब्बाण म्हणजे काय?"

52) भगवंतांनी उत्तर दिले, *"निब्बाण म्हणजे तीव्र वासनांपासून मुक्त निर्दोष जीवन."* (release from passion)

53) "भगवान, परंतु निब्बाणाचा उद्देश काय?"

54) "राध, निर्दोष, सदाचारी जीवन हा निब्बाणाचा उद्देश आहे. निब्बाण हे जीवनाचे ध्येय आणि साध्य आहे."

55) निब्बाण म्हणजे मालविणे किंवा नाश नव्हे हे बुद्धाने सारिपुत्ताला पुढील प्रवचनात स्पष्ट केले आहे:

56) एकदा भगवान *श्रावस्तीतील अनाथपिंडिकाच्या आश्रमात* वास करीत होते. सारीपुत्तही त्या वेळी त्या ठिकाणी राहात होता.

57) भिक्खूंना उद्देशून भगवन्त म्हणाले, *"भिक्षूंनो, ऐहिक संपदेऐवजी तुम्ही धम्माचे वारसदार व्हा.* तुमच्याविषयी वाटणाऱ्या करुणेने तुम्हांला धम्मातील वाटा मिळावा, म्हणून मी तुम्हांला धम्माचे वारसदार बनवित आहे."

58) असे बोलून भगवान आपल्या कुटीत गेले.

59) सारीपुत्त मागे राहिला आणि भिक्खूंनी त्याला निब्बाणाचा अर्थ स्पष्ट करण्यास सांगितले.

60) तेव्हा सारीपुत्त म्हणाला, "लोभ, हाव हा दोष आहे. व्देष हा दोष आहे."

61). *"हा लोभ आणि हा द्वेष घालविण्याचा मार्ग, मध्यममार्ग होय.* हा मार्ग आपल्याला पहायला शिकवतो, दृष्टी देतो, जाणायला शिकवतो आणि ज्ञान देतो. तो आपणाला शांती, अभिज्ञा, बोधी आणि निब्बाण यांजकडे नेतो."

62) "हा मध्यममार्ग कोणता? *हा मध्यममार्ग म्हणजे महान अष्टांगमार्ग होय.* त्याशिवाय दुसरा नाही. (Noble Eightfold Path) *सम्यक् दृष्टी, सम्यक् संकल्प, सम्यक् वाणी, सम्यक् कर्मान्त, सम्यक् आजीविका, सम्यक् प्रयत्न (व्यायाम), सम्यक् स्मृती आणि सम्यक् समाधी.* भिक्खूंनो, हा *मध्यममार्ग* आहे."

63) "होय. क्रोध, द्वेष, ईर्षा, मत्सर, कृपणता, लालचीपणा, ढोंग, लबाडी, उद्धटपणा, मोह, प्रमाद, हे सर्व दुष्ट विकार आहेत."

64) *"मोह आणि प्रमाद यांचा परिहार मध्यममार्गाने होतो;* त्याच्या योगाने पाहायला दृष्टी मिळते. हा मार्ग आपणाला पहायला शिकवितो, दृष्टी आणि ज्ञान देतो आणि आपणाला शांती, अभिज्ञा, बोधि आणि निब्बाण यांकडे नेतो."

65) *"निब्बाण हे दुसरे तिसरे काही नसून तो अष्टांगमार्ग आहे."*

66) अशा रीतीने सारिपुत्ताने निब्बाणाचे प्रवचन केले आणि भिक्खूंना ते ऐकून आनंद वाटला.

67) निब्बाणात जो मुलभूत विचार आहे तो म्हणजे *सदाचाराचा अष्टांगमार्ग.* अष्टाङ्गमार्गाशिवाय निब्बाणाला दुसरा अर्थ नाही.

68) प्रवृतींचा संपूर्ण उच्छेद आणि परिनिब्बाण ही दोन विरुद्ध टोके आहेत आणि *निब्बाण हा त्यांतील मध्यममार्ग आहे.*

(Complete annihilation is one extreme and Parinibbana is another extreme. Nibbana is the Middle Way)

69) हे लक्षात घेतले असता निब्बाणाच्या कल्पनेसंबंधीच्या गोंधळाचा निरास होईल.

*************************
For English: see the link in comment section

*************************
क्रमश: .....
रोज वाचा, "बुद्ध आणि त्यांचा धम्म"
पुढील भागात:
४. तृष्णा-त्याग म्हणजे धम्म
*************************